Nhà văn Nguyễn Xuân Khánh là cây bút có khả năng mang đến cách nhìn mới về các vấn đề lịch sử, tôn giáo và dân tộc thông qua ngôn ngữ văn học.

Chỉ trong khoảng 10 năm đầu thế kỷ 21, ông ra mắt liên tiếp 3 cuốn tiểu thuyết đồ sộ: Hồ Quý Ly (2000), Mẫu thượng ngàn (2006) và Đội gạo lên chùa (2011). Viết về đề tài lịch sử và tín ngưỡng cổ, cây bút đã bước sang tuổi 80 này gây ảnh hưởng lớn và chinh phục đông đảo độc giả bằng sự đổi mới trong tư tưởng nghệ thuật và lối kể chuyện bằng hình thức tự sự truyền thống. 

Ông đã góp phần đánh thức một bộ phận nhà văn Việt Nam đang sa đà vào cuộc tìm kiếm sự cách tân cầu kỳ, mà hầu như chỉ diễn ra trên bề mặt hình thức đơn thuần. Cây bút này đã tạo ra dòng văn chương trong sáng, giản dị nhưng đọc vào đó, người ta nhận ra bản sắc con người, đặc điểm xã hội Việt Nam, để có thể tự tường minh về quá khứ và lý giải phần nào đó những tồn đọng của hiện tại.